Động cơ điện thực ra là một cái máy điện biến đổi năng lượng điện thành năng lượng cơ. Từ những đồ dùng trong gia đình như quạt điện, tủ lạnh, máy giặt, máy bơm nước, máy hút bụi…. đến những máy móc đồ sộ, hiện đại trong các ngày công nghiệp sản xuất như máy khoan, máy tiện, máy trộn….thậm chí đến ổ cứng, ổ quang trong công nghệ máy tính đều là động cơ điện.
Động cơ điện là gì?
“Động cơ điện” là “máy điện dùng để chuyển đổi năng lượng điện sang năng lượng cơ”. Máy điện dùng để chuyển đổi ngược lại (từ cơ sang điện) được gọi là máy phát điện hay dynamo. Các động cơ điện thường gặp dùng trong gia đình như quạt điện, tủ lạnh, máy giặt, máy bơm nước, máy hút bụi.
Ứng dụng Động cơ điện là gì?
Động cơ điện được dùng trong hấu hết mọi lĩnh vực, từ các động cơ nhỏ dùng trong lò vi sóng để chuyển động đĩa quay, hay trong các máy đọc đĩa (máy chơi CD hay DVD), đến các đồ nghề như máy khoan, hay các máy gia dụng như máy giặt, sự hoạt động của thang máy hay các hệ thống thông gió cũng dựa vào động cơ điện.
Ở nhiều nước động cơ được dùng trong các phương tiện vận chuyển, đặc biệt trong các đầu máy xe lửa.Trong công nghệ máy tính: Động cơ được sử dụng trong các ổ cứng, ổ quang, chúng là các động cơ bước rất nhỏ.
Nguyên tắc hoạt động Động cơ điện là gì?
Phần chính của động cơ gồm phần đứng yên (stator) và phần chuyển động (rotor) được quấn nhiều vòng dây dẫn hay có nam châm vĩnh cửu. Khi cuộn dây trên roto và stato được nối với nguồn điện, xung quanh nó tồn tại các từ trường, sự tương tác từ trường của rotor và stator tạo ra chuyển động quay của rotor quanh trục hay 1 mômen.
Phần lớn các động cơ điện hoạt động theo nguyên lý điện từ, nhưng loại động cơ dựa trên nguyên lý khác như lực tĩnh điện và hiệu ứng điện áp cũng được sử dụng.
Nguyên lý cơ bản mà các động cơ điện từ dựa vào là có một lực lực cơ học trên một cuộn dây có dòng điện chạy qua nằm trong một từ trường. Lực này theo mô tả của định luật lực Lorentz và vuông góc với cuộn dây và cả với từ trường.
Phần lớn động cơ từ đều xoay nhưng cũng có động cơ tuyến tính. Trong động cơ xoay, phần chuyển động được gọi là rotor, và phần đứng yên gọi là stator.
Thông Số Kỹ Thuật Để Lựa Chọn Động Cơ Điện Phù Hợp
Cực Motor (Pole) Thể Hiện Tốc Độ – Vòng Phút
- P2: 2800 có thể dùng cho các máy cần 2800 – 3000 vòng/ phút
- P4: 1400 có thể dùng cho các máy cần 1400 -1500 vòng/ phút
- P6: 960 có thể dùng cho các máy cần 900 – 1000 vòng/ phút
- P8: 700 có thể dùng cho các máy cần 700-720 vòng/ phút
- Cực motor: 2,4,6…16: Cực càng cao thì tốc độ máy càng thấp hơn, khi chế tạo phải dùng nhiều tôn hơn.
Các Ký Hiệu Thông Dụng Nhất Trên Tem Động Cơ Điện – Motor Điện CG
- kW/ HP: Công suất trên của động cơ (kW) hay mã lực HP (viết tắt cho từ Horse Power – sức ngựa).
- Trong công nghiệp hàng ngày chúng ta tạm quy ước: 1HP = 0.75 kW (đây chỉ là giá trị tương đối)
- RPM – Round Per Minute: Vòng/ phút, Vg/ ph: tốc độ quay của trục động cơ vòng/ phút
- One Phase/ Three Phase: Nghĩa là động cơ sử dụng lưới điện xoay chiều 1 pha hoặc 3 pha
- VOLS: Điện áp định mức (V) cấp cho động cơ 220 hoặc 380 V
- INS.CL (insulating class): Cấp chịu nhiệt
- IP – Ingress of protection: Cấp bảo vệ động cơ với bên ngoài
- Cấp bảo vệ IP 55 là cao nhất cho các motor thông dụng: Các hạt nước hoặc bụi có đường kính nhỏ khoảng 1 mm cũng không vào trong motor (vì có các doăng cao su bền bảo vệ)
- Hz: Tần số lưới điện xoay chiều 50Hz thông dụng nhất tại Việt Nam
- AMP: Ampe dòng điện dây định mức của động cơ
- mF/V~: Với động cơ 1 pha (220V) mF/Vlà giá trị điện dung của tụ điện/ điện áp xoay chiều cho phép lớn nhất để tụ điện làm việc được ở chế độ dài hạn mà không bị hỏng (bục).
- Hệ số Cos (phi) của động cơ: Hệ số này càng tiến gần đến 1 (100%) thì motor tiết kiệm lượng điện năng càng lớn. Hiệu suất động cơ cao hơn.
- Chế độ làm mát IEC: Nên chọn chế độ làm mát toàn phần
Hiệu Suất Chuyển Hoá Năng Lượng Trong Motor Điện
EFF1, EFF2, EFF3
Từ nhiều thập kỷ qua, Uỷ Ban Quản Lý và Sử Dụng Năng Lượng Châu Âu (European Commission) đưa ra các chỉ tiêu về quy cách sản xuất cho các nhà máy sản xuất động cơ. Việc này nhằm mục đích khuyến khích và yêu cầu các nhà máy thiết kế, chế tạo ra các động cơ tiết kiệm điện năng và chống ô nhiễm môi trường.
Trong tiêu chuẩn này, ngôn ngữ quốc tế gọi tắt là EFF1, EFF2, EFF3
- EFF3 for Standard Efficiency: Có tiêu chuẩn về hiệu suất sử dụng điện năng và khả năng giảm ô nhiễm môi trường.
- EFF2 for Improved Efficiency: Tiêu chuẩn về tiết kiệm điện năng và bảo vệ môi trường đã được nâng cấp.
- EFF1 for High Efficiency: Tiêu chuẩn tiết kiệm điện năng và bảo vệ môi trường đã được xử lý ở công nghệ cao cấp.
IE1, IE2, IE3
Mặc dù hệ thống tiêu chuẩn tiêu thụ năng lượng EFF1, EFF2 và EFF3 được dùng rộng dãi tại Châu Âu nhiều năm nhưng không phù hợp với một số quốc gia tại châu lục khác, vì vậy Uỷ ban về Tiêu Chuẩn Thiết Bị Điện Quốc Tế IEC (International Electrotechnical Commission) đã cho ra đời một hệ thống tiêu chuẩn mới có tính toàn cầu hơn.
- IE: Là tiêu chuẩn hiệu suất về sự chuyển hoá năng lượng từ điện năng sang cơ năng cho động cơ không đồng bộ ba pha điện áp thấp trong dải công suất từ 0.75 kW đến 375 kW.
- IE1 = Standard Efficiency (tương ứng với tiêu chuẩn EFF2- tiêu chuẩn về tiết kiệm điện năng và bảo vệ môi trường đã được nâng cấp).
- IE2 = High Efficiency (tương ứng với tiêu chuẩn EFF1 – tiêu chuẩn tiết kiệm năng và bảo vệ môi trường đã được xử lý ở công nghệ cao cấp).
- IE3 = Premium Efficiency
Một số thông số cơ bản của động cơ điện hay áp dụng
| Thông Số Kỹ Thuật – Động Cơ Vỏ Gang Theo Tiêu Chuẩn IEC | ||
| Thông Số | Sản Phẩm Tiêu Chuẩn | Sản Phẩm Yêu Cầu |
| Công Suất | 0.18 Kw – 315 Kw | 2,4,6,8,10 Cực |
| Size Động Cơ | Size 80 – Size 355 | |
| Cấp Bảo Vệ | IP55/Class F | IP66/Class H |
| Kiểu Lắp | Chân Đế (B3) Mặt Bích (B5)/ B35 | |
| Điện Áp | 220Δ/380λ/50/60 Hz | Theo Yêu Cầu |
| Phanh Điện Từ | DC Brake | AC Brake |
| Làm Mát | IC411 | IC410 |
| Nhiệt Độ Môi Trường | – 20 °C tới 40 °C | – 50 °C tới 100 °C |
| Ứng Dụng | Bơm, Quạt, Động Cơ Máy Nghiền… | |
Động cơ điện đóng một vai trò quan yếu trong những thứ máy móc, nhưng không buộc phải ai cũng biết phương pháp chọn lựa và sử dụng cái động cơ điện này. Bài viết dưới đây là một vài thông báo bổ ích giúp bạn chọn lọc và dùng động cơ điện.
Cách chọn lựa động cơ điện
Để chọn lựa được động cơ điện thích hợp bạn buộc phải tậu hiểu về những cái động cơ điện phổ biến trên thị trường và khuôn khổ ứng dụng của từng dòng.
Động cơ điện 1 chiều
Đây là một cái động cơ cho phép đổi thay trị số của momen và véc tơ vận tốc tức thời gốc trong khuôn khổ rộng. Ưu thế của mẫu động cơ này là khởi động êm, hãm và đảo chiều dễ dàng, do ấy được dùng đa dạng trong các thiết bị di chuyển bằng điện, thang máy, máy trục, các vật dụng thể nghiệm,…
Động cơ điện xoay chiều ba pha
Động cơ điện xoay chiều ba pha đồng bộ: Động cơ ba pha đồng bộ với vận tốc gốc không đổi, không phụ thuộc vào trị số của vận chuyển trọng và thực tế ko điều chỉnh được.
Động cơ này mang ưu thế là hiệu suất và cos<p hệ số quá vận tải lớn, cần được ứng dụng trong những trường hợp hiệu suất động cơ và trị số cos<p sở hữu vai trò quyết định (ví dụ lúc yêu cầu công suất động cơ lớn – trên 100kw lại ít nên mở máy và dừng máy) cũng như lúc cần bảo đảm chặt chẽ trị số ko đổi của vận tốc gốc.
Động cơ ba pha ko đồng bộ: gồm 2 dòng
- Động cơ ba pha không đồng bộ roto dây quấn cho phép điều chỉnh véc tơ vận tốc tức thời trong một khuôn khổ nhỏ (khoảng 5%), với chiếc điện mở máy nhỏ nhưng hệ số công suất phải chăng, phù hợp sử dụng lúc cần điều chỉnh trong khuôn khổ hẹp để mua ra vận tốc phù hợp của dây truyền kỹ thuật đã được lắp đặt.
- Động cơ bap ha không đồng bộ roto lồng sóc kết cấu đơn giản, dễ bảo quản, sở hữu thể mắc trực tiếp vào lưới điện ba pha không cần biến đổi cái điện.
Bí quyết tiêu dùng động cơ điện
- Để tiêu dùng động cơ điện an toàn và hiệu quả, trước lúc khởi động nên tuân thủ những nguyên tắc sau:
- Đầu tiên bạn hãy đánh giá độ ẩm của động cơ điện, trường hợp độ ẩm bí quyết điện vượt mức cho phép thì buộc phải sấy khô động cơ cho hết ẩm (thường ngày từ 5MW trở lên) mới được phép hoạt động và còn tùy thuộc vào công suất của động cơ.
Tiếp theo đánh giá phương pháp đấu điện của động cơ xem đó đúng chưa: 1/220V, 3/220V, 3/380V, 3/440V, 3/660V, 3/6000V… Và kiểm tra hệ thống thiết bị bảo vệ điện như aptomat, phát động từ, rơ le… ví như một trong những đầu dây của hệ thống bảo vệ không xúc tiếp hoặc xúc tiếp kém thì ko được khởi động.
Kiểm tra điện áp bằng đồng hồ volkế, trường hợp điện áp vượt hoặc thấp quá 5% thì buộc phải cần sử dụng ổn áp điện (một pha hoặc 3 pha).
Sau ấy bạn hãy đánh giá dây dẫn điện từ trạm điện tới thiết bị xem đấy ăn nhập có công suất động cơ điện chưa, giả dụ dây dẫn nhỏ thì phải thay dây khác to hơn (Dây nhỏ hơn kiểu dáng thì không được chạy, dễ gây cháy chập, nhàng nhàng 1mm2 tiết điện dây đồng chịu được 5A, bắt buộc tậu dây điện của những hãng sở hữu uy tín và sở hữu tiêu chuẩn xác thực).
Và rút cục trước khi đóng điện buộc phải đánh giá cả phần cơ của động cơ và phần cơ của thứ, xem có suôn sẻ ko, bi (bạc đạn) bị dơ mòn không? Trước lúc chạy mang chuyển vận nên chạy thử không chuyên chở, khi chạy mang chuyển vận đánh giá ngay cường độ cái điện là bao nhiêu (đo bằng Ampe kìm). Giả dụ cường độ loại điện ko vượt chiếc định mức thì cho chạy thường nhật. Ví như cường độ loại điện to hơn loại định mức hoặc với tiếng ghì từ phát ra từ động cơ thì phải tắt máy ngay kiểm tra: Có thể điện mất pha, động cơ bị ẩm, đấu sai điện, công suất ko đủ, bị om dây, bị chạm chập hoặc động cơ ko đúng thông số công nghệ theo mẫu mã ban đầu…
Động cơ điện
Bên cạnh đó, bạn cũng cần chú ý những điều sau để việc động cơ điện hoạt động thông minh:
Đa số các đầu tiếp xúc phải được hàn hoặc xiết chặt tránh môve.
Khi các thiết bị có chiều quay về 1 hướng thì động cơ chạy buộc phải theo hướng đó, giả dụ ngược chiều quay thì nên đảo phương pháp đấu của động cơ điện theo lược đồ đấu.
Động cơ một pha thông thường khởi động bằng vòng chập hoặc tuplơ đề, thành ra lúc khởi động cho vận tải lớn ngay hoặc máy quá vận tải chạy ko đúng vòng quay thì tuplơ sẽ cụp lại, cứ để như vậy thì sẽ dẫn tới nổ tụ đề hay cháy cuộn đề của động cơ.
Lúc chạy thiết bị nếu nhiệt độ động cơ vào khoảng 600 thì thường ngày (kinh nghiệm dân gian là sờ vào động cơ đếm được từ một tới 10), trường hợp nóng quá thì bắt buộc giới hạn ngay đánh giá (động cơ điện, dây dẫn điện, cao hoặc phải chăng điện thế hoặc quá vận chuyển…). Giả dụ có tiếng kêu, tiếng ghì từ động cơ điện thì nên ngừng chạy động cơ điện ngay báo cho phòng ban khoa học đánh giá: Với thể do vỡ lẽ bi, sác cốt hoặc bị chạm chập…
Ví như những vật dụng sở hữu vật dụng hứa giờ, mà đồng hồ hứa giờ chỉ số 0 thì động cơ điện sẽ ko chạy hoặc có rơ le nhiệt khi chạy do điện áp ko đúng à động cơ quá nóng, rơ le nhiệt sẽ đẩy ra à động cơ điện sẽ ko chạy nữa. Ví như này phải chờ cho nguội động cơ, ấn rơ le nhiệt vào vị trí cũ và bắt buộc tiêu dùng điện qua ổn áp.
Lúc mất điện thì ngắt luôn cầu dao của thiết bị và cầu dao tổng, phòng ngừa lúc có điện trở lại sẽ làm cho hỏng động cơ.
Cường độ chiếc điện của một số động cơ dị bộ một pha điện áp 220V
Cường độ dòng điện, tổn thất điện năng phụ thuộc vào hệ số Coj của động cơ, những động cơ với hệ số Coj rẻ thì hao phí điện năng lớn.
